Моддаи 482. Асос[о барои таuйир додан ё бекор кардани шартнома

1. Агар дар [амин Кодекс, rонун[ои дигар ё шартнома тартиби дигаре пешбинb нагардида бошад, шартномаро бо созиши тараф[о таuйир додан ё бекор кардан мумкин мебошад.

2. Шартномаро бо талаби яке аз тараф[о тан[о дар [олат[ои зайл аз тариrи суд таuйир додан ё бекор кардан мумкин аст:

а) [ангоми шартномаро ба таври назаррас вайрон кардани тарафи дигар;

б) дар дигар [олат[ои пешбининамудаи [амин Кодекс, rонун[ои дигар ё шартнома.

Xиддан риоя накардани шартнома он аст, ки ба xониби дигар аз ин зиён расида, eро аз умеди ба даст овардани нафъи зиёде ма[рум созад, ки [ангоми бастани шартнома дар назар дошт.

3. {ангоми яктарафа рад намудани иxрои пурра ё rисмани шартнома, агар чунин радро rонун ё созишномаи тараф[о иxозат ди[ад, шартнома мувофиrан бекор ё таuйирдодашуда ба [исоб меравад.

Моддаи 483. Таuйир додан ва бекор кардани шартнома [ангоми ба таври назаррас таuйир ёфтани [олат

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбинb нагардида бошад ва ё аз мо[ияти он барнаояд таuйир ёфтани [олат, ки тараф[о [ангоми бастани шартнома онро ба инобат гирифта буданд, барои таuйир додан ё бекор кардани он асос буда метавонад.

Таuйир ёфтани [олат [ангоме ба таври назаррас эътироф карда мешавад, ки агар тараф[о чунин таuйир ёфтани [олатро оrилона пешбинb карда бошанд, умуман шартнома намебастанд ё он бо шарт[ои то андозае дигар ба имзо мерасид.

2. Агар тараф[о дар мавриди ба [олати ба таври назаррас таuйирёфта мутобиr гардонидани шартнома ё бекор кардани он ба мувофиrа нарасида бошанд, вайро суд бо асос[ои пешбининамудаи rисми 4 [амин модда бекор карда, тибrи талаби тарафи манфиатдор [амзамон бо шарт[ои зайл таuйир дода метавонад:

а) агар дар ла[заи бастани шартнома тараф[о онро ба асос гирифта бошанд, ки чунин таuйир ёфтани [олат ба миён намеояд;

б) агар [олат бо сабаб[ое таuйир ёфта бошад, ки тарафи манфиатдор пас аз рух доданаш онро ба [адди uамхорb ва э[тиёткорие, ки аз талаби шартнома ва шарти а[д[о бармеоянд бартараф карда наметавонист;

в) агар иxрои шартнома бидуни таuйир додани шарт таносуби ба шартнома мувофиrи манфиати молу мулкии байни тараф[оро то андозае вайрон кунад ва ба тарафи манфиатдор он rадар зиёне расонад, ки аз манфиати калоне, ки [аr дошт [ангоми бастани шартнома ба он умед бандад, ма[рум шуда метавонист;

г) агар аз анъана[ои а[д[ои корb ё мо[ияти шартнома барнаояд, ки таваккали таuйир ёфтани [олат ба зиммаи тарафи манфиатдор аст.

3. {ангоми бекор кардани бинобар xиддан таuйир ёфтани он суд бо талаби [ар кадоме аз тараф[о оrибати бекор кардани шартномаро бо назардошти таrсими одилонаи хароxоти иxрои ин шартнома масраф шудааст, муайян мекунад.

4. Бекор кардани шартнома аз сабаби ба таври назаррас таuйир ёфтани [олат тан[о бо rарори суд, дар [олат[ои мустасно, [ангоме, ки бекор кардани шартнома ба манфиат[ои xамъиятb мухолиф аст ё ба тараф[о зиёне ворид мекунад, ки аз хароxоти баъди таuйир додани шарт[о аз xониби суд барои иxрои шартнома зарурb хеле зиёд аст, иxозат дода мешавад.

Моддаи 484. Тартиби таuйир додан ва бекор кардани шартнома

1. Агар аз rонун, дигар санади [уrуrb, шартнома ё анъана[ои а[д[ои корb тартиби дигаре барнаояд, созишномаи таuйир додан ё бекор кардани шартнома, ба [амон шакле ки шартнома дорад, сурат мегирад.

2. Тараф талаби таuйир додан ё бекор кардани шартномаро тан[о баъди гирифтани раддияи тарафи дигар оиди таuйир додан ё бекор кардани шартнома ё дар мe[лати дар пешни[од ё дар rонун ва ё дар шартнома муайяншуда нагирифтани xавоб ва дар сурати набудани он дар муддати сb рeз ба суд арз карда метавонад.

Моддаи 485. Оrибати таuйир додан ё бекор кардани шартнома

1. {ангоми таuйир додани шартнома e[дадории тараф[о дар шакли таuйирёфта ниго[ дошта мешавад.

2. {ангоми бекор кардани шартнома e[дадории тараф[о rатъ мегардад.

3. Агар аз созишнома ё мо[ияти таuйир додани шартнома тартиби дигаре барнаояд, дар [олати таuйир додан ё бекор кардани шартнома e[дадорb аз рeзи бастани созишномаи тараф[о дар мавриди таuйир додан ё бекор кардани шартнома, ва [ангоми таuйир додан ё бекор кардани шартнома тибrи тартиби судb бошад, аз рeзи эътибори rонунb пайдо кардани rарори суд дар бораи таuйир додан ё бекор кардани шартнома таuйирёфта ё бекоркардашуда ба [исоб меравад.

4. Агар дар rонун ё созишномаи тараф[о тартиби дигаре пешбинb нашуда бошад, тараф[о [аr надоранд баргардонидани чизеро, ки он[о мутобиrи e[дадорb то рeзи таuйир додан ё бекор кардани шартнома анxом додаанд, талаб намоянд.

5. Агар аз xониби яке аз тараф[о ба таври назаррас вайрон кардани шартнома барои таuйир додан ё бекор кардани шартнома асос шуда бошад, тарафи дигар [аr дорад товони зиёни аз таuйир додан ё бекор кардани шартнома расидаро талаб намояд.

Моддаи 486. {олат[ои таuйир додан ва бекор кардани шартнома мутобиrи аризаи яке аз тараф[о

1. Шартномаро мутобиrи аризаи яке аз тараф[о тан[о дар [олат[ои зайл таuйир додан ё бекор кардан мумкин аст:

а) агар иxрои шартнома имконнопазир бошад (моддаи 448 [амин Кодекс);

б) аз xониби тарафи дигар вайрон кардани шарт[ои пешбининамудаи rонун[о ё шартнома дар мавриди сифат, мe[лати иxро ва дигар шарт[о;

в) агар тарафи дигар тибrи тартиби муrарраргардида муфлис эътироф шуда бошад;

г) агар санади маrомоти давлатb, ки дар асоси он шартнома баста шуда буд, таuйир дода ё бекор карда шуда бошад;

д) дар [олат[ои дигари пешбининамудаи rонун[о ё шартнома.

2. Дар сурати яктарафа таuйир додан ё бекор кардани шартнома як тараф бояд тарафи дигарро на дертар аз як мо[ пешакb ого[ созад.

Моддаи 487. Дароз кардани мe[лати амали шартнома

Тараф[о [аr доранд амали шартномаро ба мe[лати нав дароз кунанд. Мe[лати амали шартнома тибrи rоида[ои модда[ои 472 - 473 [амин Кодекс дароз карда мешавад.

RОНУНИ

XУМ{УРИИ ТОXИКИСТОН

(Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон соли 1999, №6, мод.154)

Дар бораи rабул кардани rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон

Моддаи 1. Rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон rабул карда шавад.

Моддаи 2. Аз 1 январи соли 2000 аз эътибор соrит дониста шаванд:

- фасли якум «Rоида[ои умумb», фасли дуюм «{уrуrи моликият», зерфасли 1 «Rоида[ои умумb дар бораи e[дадори[о»-и фасли сеюми «{уrуrи e[дадорb»-и Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон, ки бо Rонуни Xум[урии Тоxикистон аз 28 декабри соли 1963 «Дар бораи тасдиr кардани Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон» ва Rонун[ои Xум[урии Тоxикистон, ки мувофиrи он[о ба фасл[ои ишорашудаи Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон таuйироту илова[о ворид карда шудаанд;

- Rонуни Xум[урии Тоxикистон аз 14 декабри соли 1996 «Дар бораи моликият дар Xум[урии Тоxикистон» (Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон 1996, №24, моддаи 412);

- Rарори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон аз 14 декабри соли 1996 «Оиди мавриди амал rарор додани Rонуни Xум[урии Тоxикистон «Дар бораи моликият дар Xум[урии Тоxикистон» (Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон 1996, № 24, моддаи 413);

- Rонуни Xум[урии Тоxикистон аз 23 декабри соли 1991 «Дар бораи фаъолияти со[ибкорb дар Xум[урии Тоxикистон» (Ахбори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон, 1992, № 4, моддаи 37) ва Rонун[ои Xум[урии Тоxикистон, ки мувофиrи он[о ба ин Rонун таuйироту илова[о ворид карда шуданд;

- Rарори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон аз 23 декабри соли 1991 «Дар хусуси амалb гардонидани Rонуни Xум[урии Тоxикистон «Дар бораи фаъолияти со[ибкорb дар Xум[урии Тоxикистон» (Ахбори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон, 1992, № 4, моддаи 38);

- Rонуни Xум[урии Тоxикистон аз 25 июни соли 1993 «Дар бораи корхона[о» (Ахбори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон, 1993, № 14, моддаи 279) ва Rонун[ои Xум[урии Тоxикистон, ки мувофиrи он[о ба ин ин Rонун таuйироту илова[о ворид карда шуданд;

- Rарори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон аз 25 июни соли 1993 «Дар хусуси ба мавrеи иxро гузоштани Rонуни Xум[урии Тоxикистон «Дар бораи корхона[о» (Ахбори Шeрои Олии Xум[урии Тоxикистон, 1993, № 14, моддаи 280).

Моддаи 3. То мутобиr гардонидани rонун[о ва дигар санади [уrуrии дар rаламрави Xум[урии Тоxикистон амалкунанда бо rисми якуми Кодекси гражданb, rонун[о ва дигар санади [уrуrии Xум[урии Тоxикистон то даме истифода бурда мешаванд, ки он[о хилофи rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон набошанд.

Моддаи 4. Rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон нисбат ба муносибат[ои [уrуrи гражданb, ки баъди мавриди амал rарор додани он ба вуxуд омадааст, истифода бурда мешавад.

Аз рeи муносибат[ои [уrуrи гражданb, ки то мавриди амал rарор додани он ба вуxуд омадааст, rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон нисбат ба он [уrуr ва вазифа[о истифода бурда мешавад, ки он[о баъди мавриди амал rарор додани он ба вуxуд меоянд.

Моддаи 5. Аз рeзи мавриди амал rарор додани rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон ташкилот[ои тиxоратb тан[о дар он шакл[ои ташкилb-[уrуrb таъсис ёфта метавонанд, ки барои он[о Кодекси мазкур пешбинb намудааст.

Таъсиси шахси [уrуrb баъди интишори расмии rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон бо тартибе, ки [амин Кодекс пешбинb намудааст, амалb мегардад.

Моддаи 6. Санади таъсисии корхона[о сарфи назар аз шакли моликият бояд то 1 июли соли 2000 бо меъёр[ои rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон мутобиr гардонида шаванд.

Корхона[о сарфи назар аз шакли моликият аз пардохти боxи баrайдгирb дар мавриди rайди таuйироти маrоми [уrуrии он[о вобаста ба мутобиr гардонидани он бо меъёр[ои rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон озод карда мешаванд.

Моддаи 7. То мавриди амал rарор додани rонун дар бораи баrайдгирии шахси [уrуrb ва rонун дар бораи баrайдгирии [уrуr[о ба молу мулки uайриманrул ва а[д[о бо он[о тартиби амалкунандаи баrайдгирии шахси [уrуrb ва баrайдгирии молу мулки uайриманrул ва а[д[о бо он[о истифода бурда мешавад.

Моддаи 8. Меъёр[ои Кодекс дар бораи асос[о ва оrибат[ои uайривоrеb будани а[д[о нисбат ба а[д[ое татбиr мегарданд, ки талабот дар бораи беэътибор донистан ва беэътибор будани оrибат[ои он[оро суд сарфи назар аз ваrти содир шудани а[д[ои дахлдор, баъди 1 январи соли 2000 баррасb менамояд.

Моддаи 9. Мe[лати бо rисми якуми Кодекси граждании Xум[урии Тоxикистон муrарраршудаи мe[лати даъво нисбат ба он даъво[ое татбиr мегарданд, ки мe[лати из[ори он[о, ки бо rонунгузории rаблан амалкунанда пешбинb шудааст, то 1 январи соли 2000 ба охир нарасидаанд.

Моддаи 10. Хусусияти таъсис ва фаъолияти кооператив[ои кишоварзb (исте[солb, коркард, хизматгузори исте[солкунандагони хоxагии rишлоr) бо Rонун дар бораи кооператсияи кишоварзb муайян карда мешаванд.

Президенти

Xум[урии Тоxикистон Э. РА{МОНОВ

Ш.Душанбе 30 июни соли 1999

№ 802

RАРОРИ МАXЛИСИ ОЛИИ

XУМ{УРИИ ТОXИКИСТОН

(Ахбори Маxлиси Олии Xум[урии Тоxикистон соли 1999, №6, мод.155)