Дусса каширду щаллуну ишла дан
Поможем в ✍️ написании учебной работы
Поможем с курсовой, контрольной, дипломной, рефератом, отчетом по практике, научно-исследовательской и любой другой работой

Собраниялий ихтилатру буллалими гьартану бавцIуна колхозраву ттигу дусса диялдакъашивурттай, чIалачIи дуруна щаллуну мюнпат къаласласисса, ишла къадуллалисса каширдай. Вайнна вайннуясса цаппара.

1984-ку шинах бурувгун 1985-ку шинал чан хьуна яттия дучIайсса ппал. Биттур къархьуна дикI дучIан даврил, лургъишинна ласаврил планну. Уттигу гьарзану ятту яла гьан битлайнма бур. ЧIявусса оьллу ва ттарду гьарца шинал курчIу личIлай бур. Ванийн бувну хъинну чанну ласлай бур лургъишинна, хаснува чIиру.

ЦIанасса чIумул тIалавшиннардан ва цачIара дусса каширдан лархьхьуну дакъар уттигу колхозраву колхозниктурал зузаврил, багьу-бизулул, оьрму бутлатаврин аьркинсса шартIру дузал дуллалаврил, миннал канил захIмат бигьа буллалаврил, захIматрал лябукку гьаз буллалаврил тагьар.

«Ххаллилсса захIматрая бюхттулсса кьимат бивщунни, – увкуна цала ихтилатраву КПСС-рал райкомрал цалчинма секретарь Аь. Аьлихановлул. – Ва лайкьри, хъинну ххуйри, амма ва ларайсса бахшишрал жува буржлув буллай буру, захIматраву хъиннура ларайсса ккаккияртту хьун дуллан, дусса каширду щаллуну ишла дуллан. Мукунсса каширдурив жучIара чансса дакъар».

Мяйжаннугу, мюнпат ласун бюхъайсса луртаннурду ва колхозраву къачанни. Вайнна цаппара мисаллу. ДукIу паччахIлугъран дарххусса накIлил 42,4 тонна яларайсса аьгъушиву дусса душиврийну, хIисавравун къадагьну дур. Танийнугу колхозран 16070 къурушрансса зарал хьуну бур. Ягу, паччахIлугъран дарххусса циняр накIлил 48,8 процент кIилчинмур сортранну лагаврийну колхозран зарал хьуну бур 16828 къурушрал. Укунма колхозран хъунисса зараллу хъанай бур паччахIлугъран мюрщисса, буч бакъасса ризкьи бахлахаврийнугу. Вана ларгсса шинал ванийн бувну колхозран дучIансса сайки 92306 къуруш арцул къадуркIунна лирчIунни.

Укунсса мисаллу цаймигу къачанни. Вайннулгу барашин дуллай дур, дурмуний гьашиву къадурну, колхозраву хъиннура ларайсса ккаккияртту хьун дансса каширду душиврул хIакъираву.

 

Лавайсса социалист буржру

«Ккул – пахручитал бакъар, захIматчиталли», – увкуна собраниялий цала ихтилатраву колхозрал председатель ХI. Рамазановлул. – Бюхттулсса бахшишран жавабран, жучIара дусса диялдакъашивурттугу духлаган дурну, дусса каширдая щаллуну мюнпат ласлай, бюхъайссаксса хIарачат бантIиссар хъиннура ларайсса ккаккиярттайн биян». Вай бачIвасса махъру бакъар. Хъунисса бур колхозрал цIусса шинал бакIрайн лавсъсса социалист буржру. Масала, дянивну ца оьлища ттизин 1590 кг накIлил, бучIан бан 100 ттал хъирив 85 чIи, 100 оьлин 83 бярч. ДучIан дан 7400 центнер дикIул, 15934 центнер накIлил ва 1416 центнер ппалул. Даххан паччахIлугъран 6890 центнер дикIул, 13700 центнер накIлил, 620 центнер ппалул ва м.ц.

ЧIалачIиссаксса, Гьарун Саэдовлул цIанийсса колхозрал дуллусса бюхттулсса бахшишран лайкьсса захIматрал ккаккияртту хьун дурна. Ванин жавабран лавсъсса социалист буржругу дусса каширдан ва луртаннурдан лавхьхьусса бур. Вихшала дишин бюхъанссар вайннал 12-мур ххюшинал цалчинмур шиналгу хъиннура ларайсса захIматрал ххувшавуртту хьун даврийну занази ЯтIул ттугъ гьашинугу цачIава личIан баншиврий.

Укунсса ниятращал зий бур вай КПСС-рал ХХVII съездрал хьхьичI гьантрайгу.

Ризкьичитал мунинсса гьану шинал бакIрава бизлай бур. Февральданул 19-ннин колхозрал лаккуйми оьллал фермардая дучIан дурсса накI дукIу вара чIумалнияр 150 ц гьарзаксса дур, 14 бярч ххишала лавсун бур.

Гь. ХIасанов

«ЧаннацIуку»

20 февраль 1986 ш.

 

 

НА ЗИМНИХ ПАСТБИЩАХ

 

Под утро посыпал снег и вскоре потянула позёмка. Ногайская степь, покрытая белым покрывалом, простиралась на многие километры вокруг. Снегом замело дорогу.

Наша машина быстро катилась по замёрзшему грунту, и вскоре я увидел справа от дороги чабанские строения.

Кутаны колхоза имени Гаруна Саидова Кулинского района занимают огромную площадь, составляющую 37 тысяч гектаров. Здесь, в Ногайской степи, зимуют около 50 тысяч овец колхоза.

В этом крупнейшем в республике хозяйстве – 40 овцеводческих бригад, в которых трудятся свыше 150 животноводов.

На зимних пастбищах мне довелось бывать и раньше. И всякий раз я испытывал глубокое чувство уважения к нелёгкому, подчас самоотверженному труду чабанов.

В зимний период главное внимание животноводы обращают на то, чтобы овцы не потеряли упитанности, стараются не допускать падежа и готовятся организованно провести окотную кампанию.

Среди бригад идёт соревнование за успешное выполнение задач, поставленных партией и правительством перед животноводами. Правлением колхоза учреждён переходящий вымпел, который будет вручаться бригаде за лучшие показатели по настригу шерсти, получению приплода, за организованно и без потерь проведённую зимовку, за высокие показатели по продаже шерсти и мяса государству.

Победители в социалистическом соревновании будут награждаться денежными премиями и почётными грамотами. В ответ на постановление партии и правительства о развёртывании социалистического соревнования среди животноводов страны, труженики колхоза имени Гаруна Саидова Кулинского района пересмотрели взятые ранее обязательства и решили сдать государству 718 тонн мяса, 1187 тонн молока и 213 тонн шерсти в зачётном весе.

Залогом успешного выполнения обязательств являются прежде всего люди, их самоотверженный труд. В числе лучших такие животноводы, как Герой Социалистического Труда Магомед Адуев, чабаны Кадыр Чупанов, Ризван Курбанов, Сайпу Гамацаев, Курбан Чаринов, старшие чабаны Гарун Алибеков, Ахмед Курбидаев, Рамазан Чупалаев, Асланбег Магомедов, доярки Гулистан Карошева, Рабият Сулейманова, Аминат Алиева, которые своим высокопроизводительным трудом подают хороший пример товарищам.

На зимних пастбищах, при центральной усадьбе хозяйства, есть столовая, баня, прачечная, медицинский пункт, клуб на 150 мест, где можно неплохо отдохнуть. В свободные часы чабаны могут сразиться в шахматы и шашки, поиграть в биллиард, посмотреть художественный фильм. Заведующий клубом Юсуп Абдурагимов знакомит животноводов с новейшими событиями в нашей стране и за рубежом, часто выезжает на ближние и дальние кутаны.

На одном из кутанов я повстречал чабанов Курбана Мутаева и Гаруна Юсупова.

Разговорились.

– Вот уже четвёртый год, как я работаю чабаном. Своим учителем считаю Магомеда Алиева – старшего чабана нашей бригады.

Много секретов чабанского труда раскрыл Магомед нам, молодым чабанам, и я благодарен ему за это, – сказал Курбан Мутаев. – За нами закреплено 100 овец, которых мы содержим в утеплённых кошарах, регулярно пасём, подкармливаем сеном и комбинированными кормами, чтобы животные не потеряли в весе.

Приятно было услышать эти слова из уст молодого чабана, который прошагал со своей отарой многие сотни километров по горным и степным дорогам и не разочаровался в своей профессии.

А. Тропинин

«Комсомолец Дагестана»

24 февраля 1973 г.

 

 

ГЬАРУН САЭДОВЛУЛ ЦIАНИЙССА

 

– Ва дия 1928-ку шин, – буслай ур Ккулув дурсса цалчинсса объединениярттал члентурал ца АхIмадов Жамал. – Жу пикри бувссия колхоз, га чIумал объединение учайва, дан. Жул щала мулкрив 3 яттил хIайвангу, шанма мазу бусса ца оьлгу бия…

Жамаллул оьрму цIана 80 шинава ливчуну бур. Тамансса ккавккун, бувхIуну бур буруккинну ва ххаришивуртту вай мяйрагу ацIра шинал муттали. Амма мунан цимурца хъама битай цалла колхозрал цIанасса ва хьхьичIрасса тагьардания ихтилат буллан бивкIукун, ганил пикри-хIисав дуруркун. ХIурмат бусса Жамаллущал архIал нани жувагу бурганнуча Лакрал машгьурсса революционер Гьарун Саэдовлул цIанийсса Ккуллал колхозрал мулкирах.

Ва щарнил агьлу ца кулпатравун – колхозравун кIула баллалисса дайдихьу хьуну махъ ларгун дур 35-35 шин ххаллилсса, цIанихсса давурттал ва ххувшавурттал.

Щияргу хъинну гьар задрая жухьва бусанссар тарихирттал. 1928-ку шинал 3 яттил хIайван, цIана 43294! 1928-ку шинал ца оьл, цIана 3120 лухIи гъаттара, миннуву азарунния ливчусса оьллу. Га чIумал диркIсса 3 тIаннул хъурссун кIанайгу цIана колхозраву зий дур 17 трактор, 35 автомашина, комбайнарду, цимирагу журалул техника.

Буттахъал учала бур захIмат аваданссар тIисса. Артельданул члентурал намусрай буллалисса, марцIсса захIматрал машгьур дунни Ккуллал колхоз щалагу Дагъусттаннай, авадан бунни оьрму зузиминнал. Къурнил даврил чIумал зун ххал хьунтIиссар Ккуллал жяматрал чIявуми чаннахь ччаннай бавцIуну. Най буссар гай гьарца чулухунмай цала-цала даврин. Най буссар хъунмасса гъираращал, ккаккан дурсса планну ва бакIрайн лавсъсса социалист буржру биттур бан. Миннавух уссар цалчинсса колхозник Жамалгу, ганал кIунттихьрив я ранна, ягу ххулув буллан чIиникI – хьула.

Партиялул ХХII съездрал хIукмурдал, жула билаятрай коммунизм дишаврил Программалул кьувват буллусса колхозниктурал дуллалисса даврил результатругу пахру бансса дур. Буцинну ца мисал. Гьашину паччахIлугъран колхозрал даххан ккаккан дурсса ппалул план щаллуну биттур дурну дур, дикIул 70 тонна ххишала дарххуну дур, накIлилмур план 96 процентрал. Шиная шинайн гьаз хъанай дур колхозрал доход, ххуй хъанай бур колхозниктурал оьрму. Шикку парандарал чирахъру ва радиогу, клуб ва киногу, къашайманах урган хIакингу, уссур-ссушиврисса ччаву ва дусшивугу…

Шин, гьантта, ссят дурккуну дачинтIиссар Ккуллал колхоз хьхьичIуннай. Биттур буллантIиссар мунил партиялул ва хIукуматрал цила хьхьичI бивхьусса масъалартту. Мукун хьуншиврийннив, цила Ккуллал жямат бакъасса, жува цинявгу вихну буру.

«Ххяххабаргъ»

14 ноябрь 1963 ш.

 

 

ХАСЪССА БАХШИШ

 

1962-ку шин Ккуллал колхозрал тIайла дурккунни хозяйство хьхьичIуннай давриву хъунисса ккаккияртту хьун дурну. Мунихлуну Дагъусттаннал Министртурал Советрал ва колхозран хасъсса бахшишран дуллуна 8 азарда къуруш.

Кьайлину ва арцуйну мий дуллунни давриву хьхьичIун бувксса 230 инсаннан. Миннавату: 10-ннан – бартбисуртту, 77-ннан – каний дахIай ссятру, 10-ннан – костюмру дансса трико, 20-ннин – гьухъри бансса крепдишин, 10-ннин – сунттул карщив, 20-ннан – чакмарду.

«Ххяххабаргъ»

14 ноябрь 1963 ш.

 

 

ККУЛЛАЛ УТТИССА ЧIАЛАЧIИН

 

Цанма ккавккун ягу ккавкнал буслай, циняннан кIулли цукунсса цIаншиву, дунияллул иширттая, культуралуя махънин багьаву диркIссарив хьхьичI жула зунттал щархъаву. Му кIантту хъиннува яргну чIалай бия Ккуллал шяраву. Ва хъуннасса шяраву нажагьссагу чичин буккин кIулсса акъая.

ЦIана Ккуллал шяраваллил чIалачIин ва халкьуннал культуралул тагьар дукъарчIинну даххана хьуну дур. Шикку зий бур 11 шинал школа. 700-нния ливчусса оьрчIру дуклай бур. Миннан тарбия дуллай 39 учитель ур. Гьарца шамилчинмур къатлуву радиоприёмник бур. Дирхьуну дур радио. Гьарца хьхьуну колхозниктурал ххал дуллай бур кино. Аьркинсса газет-журналлал, луттирдал щаллусса библиотека зий бур.

Колхозниктурал ичIаллил кушу куклу баншиврул, зий бур пекарня. ЧIал къавхьуну зун тIий бур столовая ва дуки-хIачIия даххай ттучан.

Совет хIукуматрал шиннардий хъуннасса дахханашин хьунни агьалинал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил чулухуннай. Шяраву тIивтIуну бур оьрчIбай къатта, хIаммам. ЧIал къавхьуну тIитIинтIиссар 25 къашайшалансса цIусса азархана. ТIивтIуну бур 100 оьрчIансса ясли.

Ккуллал шяравату инсаннал цIуллу-сагъшиврун къаралданий зузисса 22 зузала ур, минная 3 медициналул элмурдал кандидат.

Халкьуннал багьу-бизу, маэшат ва культуралул даража шиная шинайн хьхьичIунмай хъанай бур.

Ш. Сулайманов

«Ххяххабаргъ»

14 ноябрь 1963 ш.

 

 

ЖАГЬИЛССА РИЗКЬИЧИТАЛ

 

Жул колхозрал яла хъунмур аваданшиву яттия ва гъаттарая дур. ЖучIа яла хIурмат бумур давугу хIухчушиву дур.

43 азарва яттил ва 3000-нния ливчусса гъаттарал хIайван ябуллалиминнал 70% комсомолтурал ва жагьилтурал бур. Учин бучIир, Ккуллал жагьилтурал колхозрал ятту-гъаттара цала кIунттихьхьун лавсун бур, куну.

КолхозрачIасса комсомол организациялуву 220 член ур, миннава 120 – яттичIа ва гъаттарачIа. АцIния цара гъаттарал фермалувату 5 сакин хьуну дур комсомолтурая ва жагьилтурая.

Дояркахъул, Ш. Пидуриевал, Р. Аьлиевал, Х. МахIаммадовал, К. Пирузиевал, К. Мусиевал цимирагу шин ларгунни, цачIавасса гьарца оьлин бярчгу хъунма бувну, гьарца оьлища 1200-1300 литра накIлилгу ттизлай.

Колхозрал 20 яттил бригадалува ва 10 марцIну комсомолтурал ва жагьилтурал бур. Управлениялива машгьурну бур.

Цинявппагу ризкьилухасса къуллугъ буллалаву – комсомолтурал ва жагьилтурал цала намусрал ишну ккалли буллай бур.

А. МахIаммадов,

КСМ-организациялул комитетрал член

 

 

ТТУЛ ДУС МАХIАММАДХIАЖИ

 

ХIусайнов АбдурахIман Лакрал райондалий 1-ма секретарьну зий ия. Цал 1984 шинал му цала дуснащал, Гьарун Саэдовлул цIанийсса Ккуллал колхозрал председатель ХIажиев МахIаммадхIажинащал Москавлийн командировкалийн увкIун ия. На ми аэропортрай хьунабавкьуну, гостиницалийн биян бував. Та чIумал жулва Дагъусттанная коамндировкалийн бувкIми «Россия» гостиницалуву бацIайва. Хъиривмур зукъазисса ххуллун кьини дия. На миннайн ттучIанма шаппай хъамалу оьвкуну, щарссанихь лакку гьавккуригу бува куну, жу му кьини ххуйну бигьалавгру. АлхIат кьини кIюрххилва оьвчав, ссаха зий буру куну. КъакIулли ци дуллантIиссарув, оьккину къабикIанссия хъуншагьрулул ххуйшиву ккаккарчан, куна миннал. Миннал пикрилущал навагу рязийшиву бусав. АцIния цара ссятраву на ттулва «Волгалий» гостиницалучIан увкIра, АьбдурахIман ва МахIаммадхIажи щябивтун бавчуру. Гид хIисаврай на миннан Москавлий дур чинсса ккаккияртту (театрду, Бородинская панорама, Поклонная гора, Ленинские горы, музейрду, Третьяковская галерея) ккаккан дував. Жу лагма буклай шанна ссят ларгун дия. На навагу ялапар хъанай ура Ленинские горы тIисса райондалий. Жу смотровой площадкалийн бивсса чIумал, ссят ахттая 2 хьуну дия. Мичча ттул къатлучIан машиналий 5 минутIрайсса ххуллу бия. Миннан хъинну ххуй дирзуна на ялапар хъанахъисса микрорайон. Лавгру шаппай, ахттайнссагу жу бучIаннин хIадурну ялугьлай дия. Ахттайнссагу дуркуну, занакьалагу хьуну, на ттулва хъамал нава ялапар хъанахъисса къатрал лагма сайр буван буцав. Къатрая арх дакъа Сейунь тIисса нех дур, ганилла чIарав ца километр ва дачIи лагру дусса бяр бур. Яла-яла ва микрорайондалий 23 чил хIукуматирттал посольство дур. Мигу кунниха кув къалархьхьусса, личIи-личIийсса архитектуралул хъинну ххуйсса дурсса. Жул экскурсия къуртал хьусса чIумал ссят 7 хьуну цIан лакьлай дия. На ми гостиницалувун биян бував. Миннан Москав хъинну ххуй бивзун бия. МахIаммадхIажи Москавлий цалчин акъая. Ва шиккун хьхьичIвагу цимилагу увкIун ия КПСС-рал съездрайн делегатну совещаниярттайн, ВДНХ-лул выставкалийн. Ванал Дагъусттаннай яла хъуннамур ятти-гъаттарал колхозрал председательшиву дуллай 25 шин дурну дур. Гьарун Саэдовлул цIанийсса колхоз ца Дагъусттаннай дакъа щалвагу Ухссавнил Ккавкказнаву яла хьхьичIунмур колхозну хIисав хъанай дия та чIумал. Мунияту МахIаммадхIажи лайкь хьуну ур чIярусса орденнан ва медаллан. Ва ххишала акъа аькьлу бусса, дугърисса, шавхьсса адамина ия. Цаппара шиннардива Дагъусттаннайн увкIун уна МахIаммадхIажинал ттуйн хъамалу оьвкуна. Ванал къатри Ккулув дия, ххишаласса цичIар дакъая пахрулунсса, цайминнал куннасса. Ва цувагу, ичIуссагу хъинну дакIру тIиртIусса, хIурматрай хъамал кьамул бувайсса, дакIру хъун дакъасса бия. Щалвагу ккуллал жяматрачIа ванал хIурмат хъинну лавайсса бия. Аьпа баннав цал, ванал дард, буруккин цалла шяраваллил ва халкьуннал маэшат лавай гьаз бувансса бикIайва.

МахIаммад Якьубов

ш. Москва

 

 

ГЬАРЗАДРАВУ ЦАЛЧИНМУРНУ

 

Ца кутIа рахIурдугу щябивкIсса кIанттурдай ттиликIру рищун махъун бивчуну, Ккуллал ххуй душру Гъумучиял базаллувусса багьрая гъалгъа тIун бивкIуна. Куннаяр ку лахъну гъалгъатIий, гьарца хъярчирай хъяй бия. Гъумучату Ккулув бияннин щала ххуллийх ихтилатру къабавцIуна. Автобусраву мукун тIааьнну бияхха, машгьурсса доярка, кьуния шанна шинавусса коммунистка, партиялул райкомрал член, КПСС-рал обкомрал Пленумрал членшиврийнсса кандидат, Советский Союзрал Коммунист партиялул ХХVI съездрал делегат Кабират АхIмадоващал хьунтIисса хьунабакьаву тIааьнну дакIнин дагьлай дия.

На кIанищал кIул хьуссияв кIира шинал хьхьичI, АхIмадовая сакин бувсса Гьарун Сяидовлул цIанийсса колхозрал дояркахъал комсомолтурал-жагьилтурал бригадалия чичлачисса чIумал. Га чIумал Кабират чIаврдугу ятIул дирчусса, загълунсса душ бия. Цумур-бунугу суалданухьхьун жаваб дулун багьсса чIумал бригадалул члентал Кабиратлух буруглагисса куццуйнува ттун бувчIуна кIа дустурал дянив сий дуну бушиву ва давриву бакIчи бушиву.

– На фермалин дакI кIункIу тIий дуну бакъара бувкIсса, – куна кIанил ттухь га чIумал. – Даву – даву дур, – пикри бия ттун, – му чув дулларчагу ци личIишивур: къурув, фермалий ягу цехраву. Ттуща ччимур даврищал лаян бюхълай бия, фермалин на бучIавугу багьсса ишну хIисав бан бучIиссар. Амма утти ттун нава цамур иширай буну пикрилувун ласун къабюхълахъаву – му бигьасса иш бакъари. Пишалухсса ччаву ссаяту салкьи шайссарив бувчIин буллан захIматри. Бюхъай му архIал зузиминнал хъарну дикIан. Ягу жуву «жува инсантуран дуканмур дуллалиссару» тIисса пахрулийсса пикри бушаврияту хъарну дикIан...

... Инсантуран дуканмур дуллалиссару! Вай махъру учин ихтияр дусса, захIматраву ларсъсса ихтияр дусса инсан талихI бусса инсан икIан аьркинни. Дояркахъал захIмат, кIулсса куццуй, жапасса бур: къашавай хьусса оьллачIа хьхьунил дежурныйшиву давугу, каних оьллу ттизавугу, кIюрххил ччяни шания бизлазавугу.

– Так ца ина бакъара жул даврих ваца виричушиврух кунма буруглай. Так пикри баракьай: кIюрххил ссят 4-нний шания бизлан! – хъяй бия Кабират. – Му мяйжаннугу захIматну бикIан бюхъай оьрмулуву цаллагу кIюрххил чантI учаву, зунзул чани хъя учаву, ххяххабаргъ буккаву ххал къархьусса инсаннан, кIюрххилсса хьхьемай ша къабивзсса инсаннан. Му дикIай гьарцагу урттуву, бювкьсса ссихIираву, оьллал уммагьраву, накIлил кьункьаву оьрму хаснува асар хъанахъисса ссят.

На автобусраву най, хьунтIисса цIусса хьунабакьаврия пикрирдай буссияв.

«Бартнеххав» фермалий душвараща цала ичIаллил иширтталсса бан бюхъайсса кутIасса бигьа лагай чIун дия. Амма кIай Кабиратлул къатлувун бавтIун бия, на бувхсса чIумал кIай щябикIлай бия. Кабират цалчин бакъая душварахь съездрая, кIанил цила тIутIисса куццуй, оьрмулуву хьусса ххаллилмур иширая буслай. КIа вари чинну баххана хьуну бакъая. ХьхьичIва кунма цIакьну, исвагьину, чIаврдугу ятIул дирчуна бия.

– Душрув, зун Кремлилувусса съездирттал дворец цимийлагу ккавккунни телевизорданувухгу, суратирттайгу, зу Москавливгу лавгунну.

– Утти ина жухь цимурца буси гай жул яруннил хьхьичI дацIансса куццуй, – хъяй бур Кабиратлул ччянияцIавасса дус ва социалист бяст-ччалливу кIанищал данди бувксса Качар Алхасова.

– Зу хIайран хьуну так ца на бивкIсса ххай мабикIари. Циняв: Ухссавниясса бюрунттучиталгу, Узбекисттаннаясса паммачиталгу, Тюменнаясса навтчиталгу. Цинявннал ккал дуллан къахьунссар, амма цучIав нач хъанай акъая цала талихIрайсса яру, цала хIайран шаву чIалачIи дан. Лап чIявусса хъамал бия. Щаллара дунияллия. Ттун ччай бия КПСС-рал ЦК-лул Генеральный секретарь Л.И. Брежневлул докладрал жува тIайласса ххуллих най бушиву цал уттигу цинявннан исват бувну. Нава докладрах вичIидирхьусса чIумал ттул щала дакIнин асар хъанай дия ттула чIарав щябивкIсса инсантуращалсса ттула маччашиву, ттун ччай бия чIуен дурну гьарманал ка дугьан, учин: «Шаппайн бувкIукун хъиннува ххуйну зунна». На мудан вай махъру ттухьва нава тикрал буллай буссияв. Душрув, партиялул ХХVI съездрал хIукмурдал гьарцагу хха – му жуйннасса, билаятрал экономика цал хъачIунттай дусса зузалтрайнсса оьвчавур. Ххишала дакъа хъунисса планну биттур даву жуятурар хъарну дусса. Агана жура оьллаща ттизайсса накI гьарцагу зуруй 1-2 литралул ххишала дуллалисса низам диширча – му щалвагу билаятрай хъуннасса аьдатрайн кIура даентIиссар.

– Кабират, – увкуссия на кIанихь, – 1970-ку шинал фермалий гьарцагу оьлища 1590 кг накIлил ттизин план дусса кIанай ина хIукму бувна 1960 кг ттизин, лавсъсса бурж биттургу бувна. ДукIу план 10 килограммрал ххишала хьуна, вилмур ккаккиярив 2000 килограмм хьунни. Мунил чIалачIи буллай бур дурмуний гьашиву дуллан къабучIиссар тIисса вил махъру тIайласса бушиву. 1981-ку шинаву вил ци планну дуссар?

– 1600 кг ттизин план дусса кIанай на буржну ласлай бура 2200 кг ттизин. На мукун оьрмулуву бачин булланна КПСС-рал ХХVI съездрал хIукмурду.

– Му жул комсомолтурал-жагьилтурал коллективрал законни. Кабиратлул дайдихьулий цинявннан дакI даркьунни, – тIий бур фермалий ччянияцIава зузисса наставница ПатIимат ХIасанова. Ларгсса шиннардий фермалий дянивну ттизайсса накI 1500 кг хъанай дия, дукIу тIурча ми 1900 килограммрайн лархъунни. Жу цимурцаннуву куннан куннал кумаг бару. Амма Кабиратлул шикку цинявннаяр ххишала дай. Ванихь кумаг ба куну тавакъюъ банвагу къабагьай. Жагьилсса дояркахъан циняв оьллу щаллуну ттизин, щин духхин цинявннаяр хьхьичI кумаг бай, цинявннаяр хьхьичI къавтIун байбишай ва балай учай. Хула, Кабират, вила гьунар ккаккан ба. Ина, Качар, гармонь бища.

Душру лавай бивзуна, гьухърайх ках куна. Кабират, исвагьину чурхгу бувгьуну, лелуххи кунма лагмава бивгьуну бавчуна, аьнтIикIану бакIгу дургьуну.

... Нагу, Кабиратгу фермалия Ккулувсса ххуллул щюллисса зуманийх най буру. Кабират махъунмай фермалух буруглайнма бур, иттав хъат дирхьуну, лага бургъихгу буруглай.

З. Жяъпарова

«Зунттал хъами»

 

 

Дата: 2016-09-30, просмотров: 197.