Материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления пользователям Интернета и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав.
© 2018 - 2024
Экономическая и социальная география - наука о закономерностях размещения населения и хозяйства по территории земного шара, а также в отдельных странах и районах. Конкретными объектами исследования экономической и социальной географии являются: хозяйство, его отрасли, развивающиеся в определенных социально-экономических условиях, население, природные ресурсы. Эти объекты изучаются экономической и социальной географией под углом зрения их территориальной организации (размещения, взаиморасположения, взаимодействия). Поэтому предметом экономической и социальной географии являются процессы формирования, особенности и закономерности развития территориальной организации хозяйства в разных странах и районах, а также системы управления ими. Эти же объекты изучаются (в другом ракурсе) многими другими науками. Например, хозяйство и его отрасли изучает статистика, отраслевые экономики и другие науки, население – демография, этнография и другие, природные условия и природные ресурсы – физическая география, геология, гидрология и другие. Таким образом, экономическая и социальная география связана с физической географией и общественными науками через общие объекты исследования.
Экономическая и социальная география мира изучает территориальное разделение труда, региональную политику, территориальную организацию производства, геополитику и геостратегию стран и регионов мира, пространственные социально-экономические пропорции, системы расселения, транспортные и инфраструктурные системы, социально-экономические районы. Страноведение – это региональная география, ветвь экономической и социальной географии мира. Это традиционная географическая дисциплина, занимающаяся комплексным изучением отдельных стран и районов, систематизирующая разнородные данные об их природе, населении, хозяйстве, культуре и социально-политической организации. Экономическая и социальная география имеет также специфические объекты изучения – ТПК (территориально-производственные комплексы), экономические районы, городские агломерации.
Характерной чертой современной экономической и социальной географии является ее тесная связь с практикой хозяйственного строительства: она оказывает помощь хозяйству по научно обоснованному использованию природных ресурсов, их охране и воспроизводству, по преобразованию и управлению окружающей средой; она способствует рациональному размещению промышленного и сельскохозяйственного производства и созданию оптимальной транспортной системы, которая обеспечивала бы наиболее целесообразное географическое разделение труда, она вносит большой вклад в практику градостроительства и создания систем расселения, она способствует повышению экономической эффективности хозяйства. В последние годы экономическая и социальная география стала непосредственной производительной силой общества, превратилась в конструктивную науку.
Источник: http://kursak.net/ekonomicheskaya-i-socialnaya-geografiya-mira/
© kursak.net
Задание 2. Переведите на русский язык. Запишите в тетради.
Экономикалық-әлеуметтік география - қоғамдық географиялық ғылым болып саналады. Ол халық пен шаруашылықтың орналасуын, яғни қоғам өмірінің аумақтық ұйымдасуын зерттейді.
Қоғамның аумақтық ұйымдасуындағы басты буын - экономикалық-әлеуметтік аумақтық кешендер (ЭӨАК). Олар аумақты игеру барысында қалыптасады. Әрқайсысы ландшафт, тұрғын халық және шаруашылыктың үштік бірлігін көрсетеді. ЭӨАК-нің мысалы ретінде қала, ауыл шаруашылық аудан, демалыс зонасы, т.б. қарастыруға болады. Ең ірі кешендерге облыстар және тұтас ел жатады. География оларды сипаттап жазып, жүріп жаткан процестерді түсіндіре отырып, болашаққа болжам жасайды. Бұл зерттеулердің мақсаты - қоғамның тиімді аумақтық ұйымдасуын қалыптастыру. Мұндай ұйымдасуды жоғары дамыған экономика мен адам өмірінің жоғары сапасы ерекшелендіреді.
(По материалам сайта http://el.kz)
Задание 3. Подготовьте публичное выступление с пересказом содержания текста на русском языке (задание для 4 групп)
Қазақстанның шаруашылығы
Біздің Отанымыздың шаруашылығы бірнеше ұрпақтың қажырлы еңбегінің нәтижесінде жасалған. Бұл ұзақ та күрделі үрдісті 4 кезеңге бөлуге болады
Дәстүрлі экономика кезеңі
Дәстүрлі экономика кезеңі (біздің эрамызға дейінгі I мың жылдықтың басы - XIX ғасырдың ортасы). Ол ұрпақтан ұрпаққа жүздеген жылдар бойы беріліп отырған әдет- ғұрыптар мен дәстүрлердің негізінде дамыды. Халықтың негізгі айналысқан кәсібі көшпенді және жартылай көшпенді мал шаруашылығы болды. Малдың жеке меншікте, ал жайылымның қауымдық меншікте болуы бұған өз ықпалын тигізді. Мал шаруашылығына қоса егін салу, жеке жөне қалалық кәсіптік қоленері де (киіз үй жасау, арба жасау, киім тігу, ұсталық, т.б.) дамыды.
Дәстүрлі шаруашылық өнім жеке пайдалану жағдайында болғандықтан, тұтыну сипатында ғана болды. Айырбас түріндегі сауда көбінесе қосымша рөл ғана атқарды.
Нарықтық экономиканың пайда болу кезеңі
Нарықтық экономиканыц пайда болу кезеңі (XIX ғасырдың ортасы - 1920 жылдың аяғы). Нарықтық экономиканың негізіне - жеке меншік, тауар шаруашылығы мен еркін (нарықтық) баға жатады. Оның қалыптасуындағы басты рөлді тауар-ақша қатынасының дамуы атқарды. Көптеген шаруашылықтар мал басын көбейтумен, сауда-саттық үшін астық өсірумен айналыса бастады. Жәрмеңкелер кеңінен ұйымдастырылды. Айырбас сауданы біртіндеп ақшалы сауда ығыстыра бастады.
XIX және XX ғасырлардың аралығында алғашқы темір жолдар салынды. Олар Қазақстан шаруашылығын жалпыресейлік және әлемдік нарықпен байланыстыруға қол жеткізді. Тау-кен және фабрика-зауыт өндірісі пайда болды. Алғашқы электр стансалары іске қосылды. Дегенмен, экономиканың негізін ауыл шаруашылығы (аграрлық құрылым) құрады. Ол техника жағынан артта қалумен және шикізаттық бағытта болумен сипатталды.
Жоспарлы экономика кезеңі
Жоспарлы. экономика кезеңі (1920 жылдың аяғы - 1990 жылдың басы). Жоспарлы экономиканың іргетасын мемлекеттік меншік пен шаруашылық кызметті жоспарлау кұрады. Оның дамуы орталықтан түсетін мемлекеттік жоспарларға байланысты болды. Олар нені, қай жерде және қанша мөлшерде өндіру қажет екендігін анықтап беріп отырды. Баға қоюды, өнімді таратып бөлуді үкімет жүзеге асырды. Сол себепті жоспарлы экономиканы әміршілдік-таратушы экономика деп те атайды.
Жоспарлы экономика кезеңінде ел экономикалық артта қалушылық қыспағынан құтылды. Дамыған индустриалды-аграрлық экономика құрылды. Мұнда шешуші рөл атқарған индустрияландыру мен тың игеру болды. Қазақстаң өнімнің көптеген түрлері бойынша КСРО-да алдыңғы орындардан көрінді. Бидайдың әрбір жетінші тоннасын Қазақстан егістіктері өндірді.
Бірақ жоспарлы экономиканың айтарлықтай кемшіліктері де болды.
Экономика дамуының негізгі бөлігін кәсіпорындарды көптеп салу құрады. Көбінесе пайдалы қазбаларды өндіру мен өңдеуге күш салынды. Осының нәтижесінде шикізаттық бағыт ұлғайып, экологиялық мөселелер пайда болды. Экономикаға қажетті отын, металл орасан көп мөлшерде өндірілді. Ал халық тұтынатын тауар шығару төмен деңгейде қалды. Шаруашылық адамдардан гөрі өзіне көбірек жұмыс істеді. Өндірісті қайта кұру кәсіпорындардың жоспарды орындауына кедергісін тигізді. Бұның өзі тозығы жеткен құрал-жабдықтарды ауыстырып, ғылыми-техникалық революция нәтижелерін меңгеруді баяулатты. Жоспарлы экономиканың нарықтық экономикадан артта қалуы анық байқалды.
1980 жылы екінші жартысында оның қарқыны одан әрі нашарлай түсті. Кеңестер Одағы үлкен тоқырауға ұшырады, бұл оның тарауына әкелді. 1991 жылы 16 желтоқсанында Қазақстан өзінің мемлекеттік егемендігін жариялады. Шаруашылық қалыптасуының жаңа кезеңі басталды.
Нарықтық экономикаға өту кезеңі
Нарықтық экономикаға өту кезеңі (1990 жылы басынан бастап). Оның мақсаты нарықтық экономиканың негізін салу болды. Бұл үшін үш негізгі міндеттерді шешу қарастырылды:
экономикалық іс-әрекетке еркіндік беру (либерализациялау; лат. liberalis - еркін);
мемлекеттік меншікті жеке иеліктерге беріп, жеке меншікті шаруашылықтар құру (жекешелендіру);
шет елдермен жан-жақты шаруашылық байланыстарын қалыптастыру (әлемдік шаруашылық интеграциясы).
Қазақстанның ол кезде ұлттық валютасы болған жоқ. Сондықтан, қайта құруға Ресей үкіметі ықпалын жүргізді. Ол «шұғыл радикалды қайта құрудың» ауыр жолын таңдады. Ондағы басты нәрсе - бір мезгілде бағаны босату және мемлекеттік шығынды қыскарту болды.
Бұл уақыт екі кезеңнен тұрады.
Біріншісіне (1992-1998 жылдары) ең ауыр жоспардан нарыққа өтудің тығырықты жағдайы сәйкес келеді. Ол бұрын болып көрмеген бағаның ұшығуымен, өндірістің, өмір сүру деңгейінің құлдырауымен ерекшеленеді. Бірақ дәл осы кезде болашақтағы дамудың негізі жасалды.
Бұл кезеңге жататын негізгі шаралар:
либерализациялау;
жекешелендіру;
ұлттық және басқа банктердің құрылуы;
төл теңгенің енгізілуі;
кәсіпорындарды шет елдік компаниялар басқаруына беру.
Осы аталған шаралар экономикалық саясаттағы өз бетімен атқаратын істі қамтамасыз етіп, өндірісті жандандыруға көмектесті.
Екінші кезеңді (1999-2008 жылдары) экономикалық өсудің онжылдығы деп атауға болады. Оған қолайлы жағдай туғызған Қазақстандық экспорттың (шетке шығарудың) негізін құрайтын мұнай мен металға әлемдік бағаның өсуі еді. Осы жағдай экспортқа бағытталған мұнай мен металдың экономикасын құруға себеп болды. Ол әлемдік экономиканың жағдайы мен халықаралық нарықтағы бағаға тәуелді.
Әлемдік экономика дамып, баға көтерілген кезде Қазақстанға кіріс мол кірді. Халықтың өмір сүру деңгейі көтерілді. Еліміз экономикалық және әлеуметтік мәселелерді шешумен айналысып, Қазақстанның алтын валюталық қоры жасалды. Әлемдік экономикалық тығырық кезеңінде мұнай мен металға сұраныс қысқарып, баға күрт төмендеді. Бұл жағдай өндірістің құлдырауына, жұмыссыздыққа әкелді. Бұрын жиналған қор ғана дағдарыстың әсерін жеңілдетті. Ал оның салдарын толық жеңу тек әлемдік экономикамен байланысты.
Бұл тәуелділікті азайтудың жалғыз жолы - экономикалық-әлеуметтік әлуетті нығайту болып табылады.
(По материалам сайта http://el.kz)
Задание 4. Перепишите, расставляя знаки препинания
Экономическая и социальная география мира изучающая мировое хозяйство изменения и функционирование взаимосвязанных социально-экономических территориальных систем хозяйства и населения стран и их групп это сложная научная система в составе которой насчитывается много научных дисциплин. В ее структуре выделяются отраслевые комплексные комплексно-отраслевые и региональные науки.
Предметом изучения социально-экономической географии являются процессы формирования функционирования и развития территориальных социально-экономических систем а также способы управления ими.
4.3. Тема СРО: «Проблемы окружающей среды»
Задание СРО: подготовить развернутые высказывания по заданной теме
Сроки сдачи СРО: 14 неделя
4.4.Тема СРО: «Мировая глобализация»
Задание СРО: подготовить сообщение на тему «Энергия будущего»
Сроки сдачи СРО: 14 неделя
Неделя 15
4.4.Тема занятия:
«Глобальные проблемы»
План практического (семинарского) занятия:
Формы и методы обучения: беседа-полилог, проблемный метод
Цели:
- сформировать представление о диалогических жанрах устной профессиональной речи;
- привить умения и навыки ведения диалогов на русском языке с соблюдением норм делового этикета;
- продолжить работу над формированием профессиональной и коммуникативной компетенции студентов.
Справочный материал
Диалог - жанр речи, состоящий из регулярного обмена высказываниями-репликами, на языковой состав которых влияет непосредственное восприятие речевой деятельности говорящего собеседником.
Для диалога важны достаточная информативность реплик (как недостаточность, так и избыточность сообщаемого делают общение неудачным), потребность в общении, соблюдение участниками диалога причинно-следственных связей в речевых действиях, в выборе темы, наличие общей памяти и общих языковых знаний.
Основными разновидностями диалога являются бытовой разговор, деловая беседа, переговоры.
Переговоры по многим характеристикам сходны с деловой беседой. Дополнительными признаками переговоров являются различия в исходных знаниях и установках при необходимости принятия совместного решения и равноправии сторон.
К основным функциям любой деловой беседы можно отнести следующие: начало инновационных мероприятий и процессов; контроль и координирование уже начатых мероприятий, акций; обмен информацией; взаимное общение работников одной организации, межличностные и деловые контакты; поддержание деловых контактов с партнерами во внешней среде; поиски, выдвижение и оперативная разработка новых идей и замыслов; стимулирование движения человеческой мысли в новых направлениях.
Как правило, деловые беседы планируются заранее. В процессе подготовки определяется предмет беседы, круг вопросов, который целесообразно обсудить, основные намерения, которые необходимо осуществить. При проведении бесед зачастую используются разнообразные документы и материалы, их также нужно заранее подготовить. Особое внимание следует уделить отработке хода беседы: продумать вопросы, которые необходимо задать собеседнику; определить желаемый конечный результат; установить регламент и место проведения беседы; определить ее стратегию и тактику. С другой стороны, нельзя перебивать речь собеседника; негативно оценивать его высказывания; подчеркивать разницу между собой и партнером; резко убыстрять темп беседы; вторгаться в личную зону партнера; пытаться обсуждать вопрос, не обращая внимания на то, что партнер возбужден; не желать понять психическое состояние партнера в момент собеседования.
Правильное проведение деловых бесед способствует приросту производительности труда на 20-30%. Некоторые фирмы за рубежом имеют в своих штатах специалистов-беседчиков, идеально владеющих искусством деловой беседы.
Дидактический материал
Задание 1. Используя материал текста, обсудите проблему высыхания Аральского моря. Причиной каких новых проблем она стала? Поговорите о мерах, которые предприняты и которые еще нужно предпринять для спасения Арала.
Аральское море до усыхания являлось четвёртым по площади озером в мире после Каспийского моря, Верхнего озера (Северная Америка) и озера Виктория (Африка). Деградация Аральского моря началась в 1960-х, когда бо́льшая часть стока Сырдарьи и Амударьи стала через систему каналов забираться на орошение и хозяйственные нужды Туркмении, Узбекистана и южного Казахстана. В результате море значительно отступило от своего берега, и обнажилось дно, покрытое морскими солями с примесью пестицидов и других химикатов.
С 1960 по 2007 год Арал уже потерял на испарение около 1000 км³ воды. В 1989 году море распалось на два изолированных водоёма — Северное (Малое) и Южное (Большое). На 2003 год площадь поверхности Аральского моря составляла около четверти первоначальной, а объём воды — около 10 %. К началу 2000-х абсолютный уровень воды в море снизился до отметки 31 м, что на 22 м ниже исходного уровня, наблюдавшегося в конце 1950-х.
2011 год по сравнению с 2010 годом для бассейна Аральского моря выдался засушливым, дельта Амударьи пересохла и все три южных сегмента Большого Аральского моря (и особенно восточный водоем) также значительно уменьшились в размерах. Отрезанное от Большого Аральского моря дамбой, Малое Аральское море является более стабильным, но в 2011 году и его площадь также сократилась по сравнению с 2010 годом.
В 2012 году площадь Аральского моря сильно изменялась в зависимости от сезонов: так, летом Восточный Арал сильно увеличился в площади, а осенью вновь обмелел. В августе 2014 года восточная часть Большого Арала полностью высохла.
Климат в районе Аральского моря (над бывшей акваторией и в радиусе 50—100 км от неё) стал более континентальным и засушливым, в узкой прибрежной полосе (до 30 км от бывшей береговой линии) зимы стали более холодными (на 1—3 градуса). На месте дна отступившего моря образовалась песчано-соляная пустыня Аралкум; при сильных ветрах (которые наблюдаются в данном регионе в течение 30—50 дней в году) над высохшим дном развиваются интенсивные пыльные бури, шлейф пыли достигает в длину 200—300 км и, в зависимости от направления ветра, достигает таких городов, как Кызылорда, Байконур, Шалкар, Нукус и т. д., проявляясь в виде мглы белёсого цвета, ухудшающей прозрачность воздуха (дальность видимости). Поскольку солевые отложения на высохшем дне содержат большие количества химических удобрений и ядохимикатов (использовавшихся в сельском хозяйстве и смывавшихся с полей в реки и далее попадавших в море), вдыхание такого воздуха может негативно сказываться на здоровье людей и животных данных регионов. Ежегодно со дна Аральского моря ветрами поднимается до 75 миллионов тонн соли. Ядовитые соли Аральского региона обнаружены в крови пингвинов Антарктиды, на ледниках Гренландии, а также в лесах Норвегии, на полях Белоруссии и т. д.
Пострадал аральский ландшафт: площадь тростниковых зарослей сократилась с 550 до 18 тыс. га, в общей сложности погибло примерно 50 крупных озёр в дельтах Сырдарьи и Амударьи. Уничтожена часть тугаев в поймах Сырдарьи и Амударьи. Резко сократилось разнообразие видов живой природы в море. Из 178 видов позвоночных животных остались 38. Солёность воды увеличилась в Малом Арале в 2 раза (до 18 ‰) и в Большом Арале в 10 раз (около 100 ‰). Большой Арал потерял рыбохозяйственное значение. Порты Аральск, Муйнак и Казахдарья были закрыты из-за отсутствия воды. В Приаралье с конца 1980-х годов отмечается высокий уровень безработицы.
В 2005 году завершилось строительство Кокаральской плотины, которая может спасти северную часть Аральского моря (так называемое Малое море) от высыхания. Благодаря плотине абсолютный уровень воды в Малом море поднялся уже до 42 м, начало возрождаться рыбное хозяйство.
Задание 2. Прочитайте текст. Выпишите незнакомые термины. Выясните их значение по словарю.
Определите стиль и тип речи. К какому жанру относится текст. Выделите смысловые части в тексте.
Обсудите комплекс проблем, связанных с опустыниванием земель в Казахстане. Запишите в тетради список факторов, обусловивших данный процесс.
Проблема опустынивания представляет серьезную угрозу благополучию человечества. Хотя деградация почвы всегда сопутствовала систематическому использованию ее человеком, этот процесс за последние десятилетия ускорился, как раз в тот момент, когда рост народонаселения и прогнозы дальнейшего роста вызывают необходимость резко увеличить производство продуктов питания. Подсчитано, что ежегодно непригодными для использования становятся от 50 до 70 тыс.км² плодородных земель, а главная причина этого катастрофического явления – опустынивание.
Дата: 2018-12-28, просмотров: 765.